Góc tư vấn, Về Mật ong
Làm thế nào để phân biệt mật ong nuôi và mật ong rừng?
Mật ong nuôi và mật ong rừng khác nhau như thế nào? Đó là câu hỏi của khách hàng hay hỏi mỗi khi mua mật ong. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản về mật ong nhằm giúp khách hiểu và có quyết định mua hàng đúng
1. Mật ong là gì?
Nội dung
Theo tiêu chuẩn Việt Nam: TCVN 12605:2019 : Mật ong (honey): là chất ngọt tự nhiên được ong mật thu từ mật hoa, dịch tiết thực vật hoặc dịch tiết của côn trùng sống trên cây được chuyển hóa, loại nước rồi trữ lại trong tổ cho đến khi chín hoàn toàn, không được pha trộn.
2. Mật ong nuôi
- Mật ong nuôi trên thế giới: Nghề nuôi ong đã có từ thời Ai Cập cổ đại. Người Ai Cập cổ xưa đã biết nuôi ong và di chuyển ong theo mùa hoa để thu được nhiều mật. Năm 1814, nhà nuôi ong người Ucraina là P.I. Prokovich đã sáng chế ra thùng nuôi ong có cầu tháo lắp, mở ra một thời kỳ mới cho nghề nuôi ong ở Ucraina và Nga cũng như toàn thế giới. Các giống ong nuôi phổ biến là:
- Apis Mellifera, giống ong châu Âu: ong to, làm ra nhiều mật, dễ nuôi, năng suất cao, thường gọi là ong Ý.
- Apis Cerana, giống ong châu Á, phát triển mạnh ở Trung Quốc, Ấn độ, Thái Lan. Ong nhỏ, khó nuôi, thường được gọi là ong nội (nội địa)
- Mật ong nuôi ở Việt nam: Ở Việt Nam, ông bà ta đã biết nuôi ong từ xa xưa. Tổ ong làm từ các cây gỗ mục rỗng ruột. Mãi đến những năm 1960 phương pháp nuôi ong theo cách của người Ucraina mới được áp dụng. Cho đến nay nuôi ong lấy mật đã trở thành một nghề. Nghề ong đã làm giàu cho nhiều người nông dân Việt Nam. Sản phẩm làm ra vừa phục vụ bà con trong nước, vừa xuất khẩu ra thế giới. Có hai giống ong được nuôi ở Việt nam là giống ong Ý và ong nội địa. Con ong nội địa nhỏ hơn, vì thế khi đi khai thác mật sản lượng được ít hơn, các trại ong ở Việt Nam phần lớn sử dụng giống ong Ý để khai thác mật ong. Chúng khỏe hơn, ít bệnh tật lại cho năng suất làm việc cao hơn ong nội.
- Nghề nuôi ong lấy mật hiện nay đã giúp Việt Nam đứng hàng thứ 8 trong 10 nước xuất khẩu mật ong lớn nhất trên thế giới. Điều này cho thấy sự ưu ái của thiên nhiên dành riêng cho Việt Nam. Việt Nam sở hữu 2/3 diện tích là đồi núi, cao nguyên, khí hậu bốn mùa, hoa quả nhiều mầu sắc là điều kiện thuận lợi cho đàn ong làm mật. Hương vị của mật hoa ở Việt Nam rất đa dạng và đặc sắc, không ở đâu có. Bởi lẽ đó mà ong hút mật hoa của hoa rừng, hoa thảo dược, cây cỏ tự nhiên, cây ăn trái, cây lấy gỗ…trên núi, trên rừng, cao nguyên đất đỏ tới đất ngập mặn mang về tổ. Chính các con ong luyện mật hoa thành mật ong. Và người nuôi mong mới khai thác các loại mật này để phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
- Như vậy, khi nuôi ong, người ta chỉ làm các thùng gỗ để ong làm tổ trong đó. Con người không tạo ra mật ong. Mật ong là do ong hút mật hoa mang về tổ luyện mà thành. Muốn có nhiều mật hoa, người nuôi phải đưa ong lên rừng, đến các vùng có nhiều hoa. Ong mật không thể sống trong thành phố vì không có cây cối. Nhiều người hiểu là ong ăn đường là làm ra mật. Theo logic ong ăn đường mà làm ra mật thì có nhiều công ty sẽ mở trại ong trong thành phố thu hút khách du lịch và khai thác mật ong mà không phải tốn công lên rừng xuống biển tìm nguồn mật hoa cho ong. Thức ăn của ong mật là mật hoa, phấn hoa. Chính vì thế để khai khác được mật ong người nuôi ong phải đưa đàn ong đi đến vùng có hoa. Ngày nay, đàn ong nuôi được di chuyển bằng ô tô, đi từ vùng núi này đến vùng núi khác theo chiều dài của đất nước. Từ nơi người nuôi đặt các thùng ong, đàn ong bay đi hút mật hoa mang về tổ luyện thành mật ong. Cũng vì thế, mật ong nuôi có nhiều tên gọi khác nhau:
- Đàn ong được nuôi trên rừng, sẽ có Mật ong nguyên chất hoa rừng
- Đàn ong được nuôi, ong hút mật hoa nhãn, sẽ có mật ong nguyên chất hoa nhãn
- Đàn ong được nuôi ong hút mật từ các rừng hoa cà phê, sẽ có mật ong nguyên chất hoa cà phê
- Đàn ong được nuôi, ong hút mật từ các cánh rừng hoa yên bạch (chó đẻ, cỏ lào), sẽ có mật ong nguyên chất hoa yên bạch. Tại Honimore, mật ong được lấy khi các cầu ong vít nắp tổ trắng xóa, mật ong chín 100%, sẽ có mật ong chín Honimore Hoa Yên Bạch
Để lấy được mật ong từ tổ, người nuôi ong lấy các cầu ong ra khỏi thùng ong, cắt bỏ lớp nắp sáp bên bên, bỏ vào thùng quay ly tâm và lấy mật ong nguyên chất. Sau đó trả lại cầu ong vào thùng để ong tiếp tục làm mật và sinh sống. Mật ong nuôi đem lại sản lượng lớn, kiểm soát được các chỉ tiêu theo quy định. Việc nuôi ong là theo các bộ hướng dẫn kỹ thuật nuôi ong, khai thác mật ong. Hiện nay cả thế giới đang tiêu dùng loại mật ong nuôi.
3. Mật ong rừng
Đây là loại mật ong lấy từ các tổ ong rừng sống dã sinh. Ong mật tạo bầy đàn ở các cánh rừng hoang dã, vườn cây, núi. Chúng này tự làm tổ trong các hố đá, hoặc các bầu ong ở cành cây. Khi người đi rừng hay ra rẫy thấy tổ ong, người ta hun khói đuổi ong đi và lấy xuống cả tổ và văt mật bằng tay. Có 2 giống ong sống hoang dã trong tự nhiên là ong khoái (to khỏe hơn) và ong ruồi ( nhỏ bé hơn).
Ở Việt nam, các tỉnh có địa hình đồi núi, vườn rẫy cây cối nhiều sẽ là nơi trú ngụ của các tổ ong dã sinh. Khi người dân đi làm rẫy thấy là phá tổ mang về, vắt mật dùng và bán. Có nhiều người hiểu ong dã sinh trong rừng là sẽ đi hút mật cả cánh rừng. Đó là nhầm lẫn của rất nhiều người. Các con ong nhỏ bé sẽ chỉ bay đi hút mật hoa với bán kính 3-5 km là tối đa. Vì thế ong tự nhiên ở đâu thì mật ong thường được lấy ở những cây hoa rừng, cây tiết mật xung quanh tổ của nó.
Tuy nhiên, rừng hiện nay thì bị cấm và lượng tổ ong tự nhiên thì cạn kiệt. Nhiều người vẫn cứ bỏ tiền triệu gửi về quê để tìm mua mật ong rừng. Giá mật ong rừng cao không phải vì nó tốt hơn mật ong nuôi mà nó là giá phải trả cho thời gian và sự nguy hiểm cua người đi rừng tìm ong dã sinh. Săn mật dã sinh không phải là một nghề được nhà nước bảo hộ. Việt Nam có hiệp hội nuôi ong, nhưng không có hiệp hội săn ong. Tìm kiếm mật ong rừng dã sinh là cách tiêu dùng không được khuyến khích. Săn mật ong rừng dã sinh đồng nghĩa với việc phá tổ ong, làm cho ong mất tổ và chết đi.
4. BẢNG PHÂN BIỆT MẬT ONG NUÔI VÀ MẬT ONG RỪNG
| Đặc điểm | MẬT ONG NUÔI | MẬT ONG RỪNG | Chú ý |
| Nguồn gốc | Người bán cung cấp | Người bán cung cấp | Người bán biết rõ nhất sản phẩm của mình |
| Con ong | Ong mật từ giống Ong ý hoặc ong nội địa | Ong nội địa, có thể là ong khoái hay ong ruồi. | Nếu là nhà sản xuất, trại ong mới biết còn người mua đi bán lại có khi không biết |
| Cách khai thác | Quay mật bằng thùng inox ly tâm | Vắt mật bằng tay | |
| Độ sánh | Sánh tới sánh đặc tùy theo mùa quay mật, loại cây | Sánh lỏng tới sánh
Tùy người săn mật thấy tổ lấy ngay thì hay bị thu non |
|
| Hương | Hương đặc trưng của loại hoa đàn ong lấy mật hoặc hương tổng hợp của nhiều loại hoa nếu nhà sản xuất phối nhiều loại mật ong với nhau. | Hương tổng hợp của nhiều loại hoa. | |
| Mầu sắc | Từ vàng sáng tới vàng nâu, nâu đỏ phụ thuộc vào cây, hoa, vùng ong hút mật | Từ vàng sáng tới vàng nâu, nâu đỏ tùy thuộc vào khu quay mật | |
| Bọt/khí ga | Không có | Có. Khi thấy tổ ong, thợ săn thấy là lấy ngay (nếu không người khác lấy mất) nên nhiều khi mật ong còn non (mật lỏng). Mật non để lâu ngày là hay bị lên men, tạo khí ga. Khi vắt mật bằng tay, mật ong dính nhiều tạp chất, sáp ong, nhộng ong…và không có các thiết bị lọc chuyên dụng nên mật ong có tạp chất, để lâu hay bị lên men | |
| Giá cả | 300.000-800.000đ/1 lít | Vô giá, giá do người săn mật quyết định
500.000-2 tr/1 lít hoặc hơn |
|
| An toàn vệ sinh thực phẩm | đảm bảo sạch sẽ | Phụ thuộc vào người quay mật, tay khi vắt sạch hay bẩn, chậu, nội đựng | |
| Sản lượng | Khai thác ở các vùng núi, cây trồng công nghiệp, cây lấy gỗ, cây ăn trái. Sản lượng VN lọt 8 nước xuất khẩu mật ong lớn nhất thế giới.
Là 1 nghề của người nông dân Việt nam |
Sản lượng ít. Chỉ phục vụ người đi săn và vài chục lít bán cho người quen.
Bị quy hoạch rừng. Nguy hiểm
|
|
| Truy xuất nguồn gốc người bán | Truy xuất theo thương hiệu, loai mình mua | Khó, vì qua người quen hoặc nhờ mua.
|
|
| Giá trị dinh dưỡng | Giống mật rừng
Chọn nhãn hiệu uy tín trên thị trường sẽ đảm bảo chất lượng mật ong uy tín |
Giống mật ong nuôi.
Trên thế giới chưa ai chứng mình là Mật ong rừng sẽ có chỉ số dinh dưỡng khác Mật ong nuôi |
|
| Đóng chai | Đóng chai có nhãn mác
Bán từ công ty, từ các trại ong và siêu thị |
thợ săn, thương lái |
Lời khuyên dành cho khách hàng
Mật ong rừng là mật ong đa hoa nên hàm lượng vitamin, khoáng chất cao. Mật ong nuôi nếu người bán phối hợp nhiều loại mật ong từ các loại mật hoa cũng tạo nên mật ong đa hoa giống mật ong rừng. Mật ong rừng và mật ong nuôi đều tốt. Tuy nhiên mật ong rừng hiếm và giá bán thường hay bị thợ săn và thương lái đẩy lên cao do khan hiếm.
Mật ong nuôi: Giúp chúng ta thưởng thức nhiều loại mật ong khác nhau do người nuôi ong đưa đàn ong đến từng tỉnh, từng vùng, từng cây ăn trái nên có nhiều loại mật ong. Khai thác số lượng lớn cũng giúp cho giá thảnh rẻ hơn. Bạn có thề yên tâm khi mua mật ong có thương hiệu, có thể truy xuất nguồn gốc bất cứ lúc nào.
99% mật ong được Thế giới tiêu dùng là mật ong nuôi. Tại sao chúng ta lại không?
Mật ong rừng nguyên chất
